Secesija u Ljubljani

Secesija u umjetnosti značila je odmak (odvajanje/razdvajanje) od glavne neoklasične ideje umjetnosti krajem 19. stoljeća. To se očitovalo u raznim umjetničkim pravcima kao što su Art Nuev, secesija (Minhen, Berlin, Beč), jugendstil,… gdje su istaknuti predstavnici bili Klimt, Schiele, Munch. No, u ovom članku ćemo se fokusirati uglavnom na arhitekturu, bečku secesiju, gdje je Otto Wagner bio najprepoznatljiviji predstavnik, a  Maks Fabiani, kao njegov učenik, najvažniji secesijski arhitekt u Ljubljani. Plečnik je isto bio Wagnerov učenik, ali je samo u Beču napravio nekoliko djela u ovom stilu

U Ljubljani je pokret secesije imao dubok uticaj na gradsku arhitekturu. Nakon razornog potresa u Ljubljani 14. aprila 1895. godine, obnova je izvršena urbanističkim planom postpotresne regulacije 1895. godine, a završila je 1908. godine – Fabiani (također Sitte) uz potporu gradonačelnika Hribara (također Grassellija) koji je omogučio finansiranje. Većina zgrada u secesionističkom stilu izgrađena je u prvoj deceniji 20. veka. Koch je dizajnirao zgrade u ovom stilu do sredine 20-ih. Danas Ljubljana (uz Barselonu, Glasgow, Rijeku, Havanu, Rigu, Helsinki, Budimpeštu, Brisel…) pripada mreži od 20 secesijskih gradova svijeta.

Buržoazija je željela da se približi plemstvu mogućnostima serijske industrijske proizvodnje i novim materialima(gvožđe, čelik, staklo, armirani beton). Inspiraciju su tražili u flori i fauni, folklornim motivima, egzotičnim kulturama i religijama, geometrijskim oblicima i implementirali ih u detalje od livenog gvožđa, korniš, orelu sa kupolom, šarenu fasadu sa ornamentima (pločice, glatke i grube žbuke), balkon, nadstrešnica, skulptura itd.

Takođe, važan momenat je bio i podizanje slovenačkog nacionalnog identiteta sa Ljubljanom kao glavnim gradom. Na prijelazu u 20. stoljeće, Slovenija se borila da odredi svoje mjesto unutar Austro-Ugarske. Ovo razdoblje značilo je preporod Ljubljane i transformaciju iz provincijskog grada u moderan centar slovenačkog naroda sa infrastrukturom (gasovod, nova kanalizacija i vodovod, prvi asfalt, …), reformom urbane uprave, zdravstva, obrazovanja i turizma. koji je usljedio.

Secesijske zgrade u Ljubljani

U Ljubljani postoji oko 70 zgrada koje su izgrađene u stilu secesije, pri čemu su neke potpuno u tom stilu, a druge koje imaju samo nekoliko elemenata. Najviše objekata možete pronaći na prostoru između željezničke stanice i starog grada duž Miklošičeve ulice, oko Miklošičevog i Prešernovog trga (oboje projektirao Fabiani). Takođe, Slovenska, Tavčareva i Trdinova ulica imaju odlične primere. Ispod možete pronaći mapu tih zgrada, a dalje su njihove fotografije i opis. Prvih 20 je najreprezentativnijih primjera i nastavlja se sa manje uočljivim zgradama koje su navedene abecedno po adresama.

Krisperova kuća, Miklošičeva 20, Maks Fabiani, 1900/01

Kuća Krisper nalazi se u Miklošičevoj 20 i građena je 1900. i 1901. godine. Prvu kuću na Miklošičevom trgu projektirao je sam arhitekt Maks Fabiani i time pokazao kako je zamišljao ograđeni trg. Ugaona građevina sa erlenom na čijem se vrhu nalazi tornjić čini sjeveroistočni ugao Miklošičevog parka. Fasada kuće dizajnirana je u laganom secesijskom stilu po uzoru na modernu bečku arhitekturu i ukrašena tipičnim biljnim i cvjetnim stiliziranim motivima u elegantnoj liniji koja podsjeća na popularni Hortov motiv biča.

Belgijska verzija nove umjetnosti također je tu uz male detalje od kovanog željeza, špijunku, zvono, kvake na vratima i poštansko sanduče. Neki su već nestali iz kuće i sačuvani su samo na slikama. Kako je zapisao sam arhitekt Maks Fabiani, on je na zahtjev vlasnika, općinskog vijećnika Valentina Krispera, upotrijebio cvjetnu secesijsku dekoraciju.

Čudnova kuća , Cigaletova 3, Ciril Metod Koch, 1902

Čudnova kuća je poslovno-stambena trospratnica u stilu secesije koja se nalazi u Cigaletovoj ulici 3 na sjeverozapadnom uglu Miklošičevog trga u Ljubljani. Ime je dobila po investitoru i časovničaru Franu Čudenu. Smatra se najprepoznatljivijom kućom u secesijskom stilu koja okružuje Miklošičev trg. Plan kuće izradio je arhitekta Ciril Metod Koch u isto vrijeme kada i susjednju Pogačnik kuća. Izgrađena je 1902. godine po uzoru na kuće Josepha Maria Olbrich (plastično bogate, organske i dekorativne) u Beču. Koch je prenaglasio pojedinačne arhitektonske elemente u dizajnu:

• ugaona kula (oslonjena na konzole), počinje kvadratom, nastavlja se cilindrom, a završava globusom na kvadratnoj ploči, ispod ploče vrh kule je ukrašen reljefnim glavama i inicijalima ulagača u zlatu,
• polukružna nadstrešnica balkona na glavnoj fasadi, fasadni ukrasi,…
• balkoni imaju umjetno dizajnirane ograde od kovanog željeza, a prozori su dvodijelni i trodijelni, a iznad prozora su krugovi od keramičkih pločica u boji.
• polukružna nadstrešnica stoji iznad konzolnog balkona iznad dva pilona
• prvobitno je fasada kuće bila obojena ljubičasto-crvenom bojom, ali je tokom renoviranja ofarbana u neutralnu boju.

Pogačnikova kuća, Cigaletova 1, Ciril Metod Koch, 1902

Pogačnik kuća se nalazi u Cigaletovoj 1, zapadnoj strani Miklošičevog parka. Investitori su bili Štefan i Jožef Pogačnik. Arhitekta Koch projektovao ju je 1902. godine. Projektovana je kao stambena zgrada i nalazi se u glavnom djelu zapadne fasade trga ispred zgrade suda. Arhitekt je u dizajnu fasade koristio više ravne oblike. Pogačnikova kuća zbog svoje lokacije nema ugaonu kulu, balkon, kao ni ukras od kovanog željeza. Najzanimljiviji dio fasade je dekoracija iznad ulaza sa reljefom ženske figure koja drži grančice u raširenim rukama.

Podsjeća na plan fasade Radničkog doma u Beču. Svi prozori na Pogačnikovoj kući su jednostavni dvodijelni. Prozori prizemlja imaju horizontalne urezane linije. Na prvom spratu prozori su povezani jednom linijom. Gornje etaže kuće povezane su okomitim trakama između prozora, koji vode od kružnog vijenca na sredini trećeg kata i vise do prozorskih klupica drugog kata. Pred sam kraj prekida ih traka ukrasa od sterilisanog lišća. Između prozora drugog i trećeg kata kuće nalazi se ukras sa geometrijskom figurom.

Deghenghijeva kuća, Dalmatinova 7, Ciril Metod Koch, 1904/05

Vlasnik tvornice, Anton Deghenghi, dao je izgraditi zgradu po istom planu kao i stambenu kuću u Dalmatinovoj ulici 7. Ona je na uglu naglašena ivicom, na čijem je vrhu zvonast krov. Prema prvobitnom Kochovom planu, fasada je trebala biti bogato ukrašena tipičnom secesijskom biljnom ornamentikom, ali je izvedba fasade bila skromnija. Ukras je smanjen. Fasada je realizovana u kombinaciji glatkih i hrapavih maltera u cigle crvenoj i žutoj boji.

Regallijeva kuća, Miklošičeva 18, Fran Berneker, 1904/6

Planove za Regallijevu kuću izradio je arhitekt Fran Berneker (1904 – 1906), inače vajar po zanimanju i autor prekrasnog spomenika Primožu Trubaru u parku Tivoli. Objekat sa tornjem na vrhu završava jugoistočni ugao Miklošičevog parka, fasada je završena talasastim vijencem iznad prozora drugog sprata i ukrašena glaziranim zelenim keramičkim pločicama. Bronzana vrata sa dva plitka reljefa koja prikazuju alegorije dana i noći, također su Bernekerovo djelo. Kamene skulpture Atlantiđana, koje podupiru ugaoni mol, također su izrađene po Bernekarovom nacrtu.

Bambergova kuća, Miklošičeva 18, Fran Berneker, 1906/07

Kuća Bamberg nalazi se na uglu Miklošičeve i Dalmatinove ulice u Ljubljani. Izgradnju je finansirao poznati slovenački izdavač i štampar Otomar Bamberg (Kleinmayr & Bamberg štamparija). Bambergova kuća izgrađena je između 1906. i 1907. godine prema planu arhitekte Maksa Fabianija, koji je projektirao i obližnji Miklošičev park (tada Slovenski trg) i Krisperovu kuću. U svom dizajnu, Fabiani je nastojao povezati arhitekturu i njeno okruženje. Dizajnirao ga je u modernističkom neobaroknom stilu, udaljavajući se od secesije.

To se vidi u odabiru materijala i građevinskih elemenata, među kojima je posebno zanimljiva Borrominijeva fasada sa strane uz Dalmatinovu ulicu. Ističu se impozantne vertikalne trake u sivoj betonskoj žbuci. Ispod nadstrešnice na fasadi vide se keramičke reljefne slike i skulpturalna dekoracija sa figurama štamparskog zanata. Rad su austrijskog vajara i keramičara Huga Franza Kirsha. Iznad ulaza sa prednje strane zgrade je pristanište, a iznad njega balkon.

Zadružna privredna banka, Miklošičeva 8,  Ivan Vurnik, 1921/2

Nekadašnja Zadružna gospodarska banka u Miklošičevoj ulici jedna je od najpoznatijih zgrada u Ljubljani. Svojom bogato ukrašenom fasadom izdvaja se iz okvira inače sličnog Art Nouveaua, živopisnog dijela grada. Sagradio ju je 1921. godine arhitekta Ivan Vurnik i smatra se jednim od najljepših primjera arhitekture nacionalnog romantičnog stila. Unutar zgrade nalazi se oslikana bankarska sala sa staklenim plafonom, koja se sastoji od malih plavih staklenih kvadrata, a u nju je ugrađena ukrasna traka od raznobojnog stakla.

Vitraži u boji u geometrijskim motivima ukrašavaju i stepenište na prva dva kata. Oslikavanje dvorane i fasade djelo je supruge arhitekte Helene Vurnik, porijeklom iz Beča, koja je učestvovala u muževljevom istraživanju i stvaranju tipične slovenačke arhitekture. Geometrijski ukrasi u crveno-bijelo-plavoj kombinaciji boja slovenačke trobojnice upotpunjeni su motivima iz slovenske ikonografije: stiliziranim pejzažom smrekovih šuma i žitnih polja i vinove loze te motivom žena u slovenskoj tradicionalnoj nošnji.

Ljudska posojilnica, Miklošičeva 4, Josip Vancaš, 1907

Objekat ima tipičnu secesijsku fasadu sa wagnerijanskim dekorativnim elementima, kao što su zabat u obliku ručke korpe, keramička obloga na fasadi i fabijanski plitki pramčani prozori. Krov centralne projekcije nadvisuju dvije sjedeće figure, bosonoge i golih ramena, držeći malu torbicu, odnosno košnicu, te kartuše na kojima su prikazane pčele i mravi, simboli industrije, privrede i bogatstva.

Grand Hotel Union, Miklošičeva 1, Josip Vancaš, 1903/5

Grand Hotel Union Eurostars smatra se jednim od najelegantnijih i najljepših hotela u regiji u poznatoj secesijskoj zgradi koja je sagrađena između 1903. i 1905. godine. Za najveću zgradu (dužine 100 metara) izrađen je plan arhitekte Josipa Vancaša. Ljubljana u to vrijeme i najveća hala na Balkanu, koja se smatrala i tehnološkim dostignućem zbog zahtjevne željezne krovne konstrukcije.

Cijela zgrada, kako vanjska fasada tako i unutrašnjost sa svim namještajem i bogatom kolekcijom graviranog stakla (sada zamijenjena kopijama), dizajnirana je u izrazito secesijskom stilu. Podijeljen je na dva krila, koja su u cjelinu povezana istaknutom ugaonom kulom sa kupolom. Fasada je ukrašena biljnim motivima koji su različiti na svakom spratu. Zgrada je kasnije dva puta preuređena, ali je u osnovi zadržala svoj secesijski izgled.

Urbanc (Centromerkur), Trubarjeva 1, Fredrich Sigmundt, 1902/3

Prvu robnu kuću u gradu sagradio je 1902. godine trgovac Feliks Urbanc. Završena je 1903. godine, a projektirao ju je arhitekta iz Graca Friedrich Sigismund i smatra se njegovim najboljim djelom. Napravljen je po uzoru na savremene robne kuće u Parizu, Beču, Gracu ili Budimpešti. Ulaz u zgradu je istaknut polukružnom nadstrešnicom u obliku lepezastih latica cvijeća od stakla i kovanog željeza.

Na vrhu zgrade stoji neobarokna statua Merkura, boga trgovine i zaštitnika trgovaca. Unutrašnjost radnje i dalje služi svojoj prvobitnoj namjeni. Ima zanimljivo ukrašeno drveno stepenište oslonjeno na dva reda stupova. Između stupova stoji ženski kip, personifikacija zanata. Ograda stepeništa je dolje završena sa dvije drvene ženske glave. Sva unutrašnja dekoracija, namještaj ukrašen biljnim motivima, motivi na ugraviranom staklu izloga, dizajn rasvjete odražavaju utjecaje belgijske i francuske verzije “nouveau arta”. Ovo poslednje je retkost u Ljubljani, koja je inače više inspirisana bečkom secesijom.

Hauptmanova kuća, Wolfova 2/Prešeren square 1, Ciril Metod Koch, 1904

Ovo je jedina kuća koja je preživjela potres na Prešernovom trgu. Nakon zemljotresa, kuću je kupio trgovac Adolf Hauptmann, a Koch je izradio plan za renoviranje zgrade u stilu secesije. Kuća je renovirana tako da je fasada obložena keramičkim pločicama u boji u geometrijskom uzorku i kontrastnim zeleno-plavo-crvenim tonovima koncentrisanim na gornjem dijelu fasade i na vijencu. Sa umjetničke tačke gledišta, smatra se jednim od najboljih Kochovih arhitektonskih djela u Ljubljani.

Mestna hranilnica, Čopova 3, Josip Vancaš, 1903/04

Secesijska fasada sa historicističkim dekorativnim elementima jedno je od najranijih Vancaševih secesijskih djela. Portal secesije u središnjoj osi naglašen je staklenom i kovanom tendom u obliku otvorenih latica; Iznad ulaza sačuvana je originalna secesijska tabla. Unutrašnjost objekta jedan je od rijetkih secesijskih ambijenta koji su manje-više vjerno restaurirani.

Mladika, Prešernova 25, Max Fabiani/Ciril Metod Koch, 1906/12

Škola je dobar primjer arhitekture koja je dobro uklopljena u lokalnu tradiciju, ali i u urbani kontekst vrtnog grada na rubu parka Tivoli. Kupola iznad ulaza imitira sahat kulu na ljubljanskoj gradskoj vijećnici, fasada je asketska, čiste forme, bez ukrasa, od domaćeg materijala. Jedini ukrasi na objektu su sove kao simboli mudrosti na kamenim kamenovima ulaznog trijema i reljef od sivog kamena na fasadi gimnazije. Fasada pansiona okrenuta prema parku Tivoli horizontalno je pregrađena lajsnama koje okružuju čitav objekat i nose stilizovane secesijske biljne ornamente.

Narodna štamparija, Ciril Metod Koch, 1902/04

Zgrada je bila prva štamparija u Sloveniji pogodna za masovnu proizvodnju. Fasada je horizontalno podijeljena nizom cvjetnih reljefa između prizemlja i prvog kata i floralnim frizom u boji na potezu između drugog i trećeg kata. Centralna osovina objekta je naglašena tendom iznad portala i balkonom na njoj, a završena je zabatom koji seže visoko iznad fasade. Geometrijski ukras kombiniran je s vijencima i glavama, a unutrašnjost hodnika ukrašena je obojenim floralnim ornamentom.

Drama, Erjavčeva 1, Alexander Graf, 1909/11

Njemački orijentirani građani, udruženi u Deutscher Theaterverein u Laibachu, izgradili su svoje, njemačko pozorište – sadašnju Dramu. Zgrada je građena između 1909. i 1911. godine, a planovi za nju delo su bečkog arhitekte Aleksandra Grafa, koji je sagradio nekoliko pozorišnih zgrada za nemačku etničku zajednicu u Češkoj. Ljubljansko pozorište je kopija pozorišta koje je Graf ranije izgradio u Usti na Labi.

Enterijer je luksuzno uređen. Ulazni hol je dizajniran u klasicističkom stilu, a eksterijer objekta je ukrašen elementima secesije. Iznad ulaza se nalazi balkon oslonjen na stubove. Ističe se trouglasti front zgrade, koji je prvobitno bio ukrašen natpisom Deutsches theater.

Cesarsko kraljeva državna obrtna šola, Aškerčeva 1, Vojteh Dvorak, 1909/11

Škola je monumentalna palata sa bogatim figuralnim i biljnim ukrasima na fasadi i u predvorju. Centralna projekcija je naglašena trolučnim ulazom koji je flankiran likovima dvoje djece: lijevo je djevojčica s grbom grada Ljubljane, a desno dječak s grbom. grb pokrajine Kranjske.

Sokolski dom, Tabor 13-14, Ivan Vurnik, 1923/26

Dvorana Gimnastičkog društva Sokol u stilu secesije 1923-1926 na Taboru izgrađena je i ukrašena u slovenačkom narodnom stilu prema nacrtima Ivana Vurnika, posljednjeg njegovog djela. Jedan od prvih zatvorenih sportskih objekata u Sloveniji. Fasada je u jedinstvenom tonu boja. Projektovana je isključivo arhitektonskim elementima, profilisanim arhitektonskim elementima i štukaturama, artikulisana stubovima, šiljastim zabatima, zabatima i neobično dizajniranim kapitelima stubova na spratu, a ukrašena je neobjašnjivim ukrasnim motivima.

Javno kupatilo, Prečna 7, Wilhelm Bruckner & Co, 1899-1901

Posvećena modernizaciji grada nakon zemljotresa 1895. godine, opština je podržala izgradnju javnih kupatila kako bi se siromašniji slojevi mogli kupati po pristupačnoj ceni. Zgrada armirano-betonskih kupatila izgrađena je po uzoru na javno kupatilo u Lipskom, Poljska, od strane Arhitektonskog studija Wilhelm Brückner & Co iz Graza, 1899-1901.

Njegov dvostruki ulaz na krnjem uglu nadvišen je trokutastim tavanom koji je sa svake strane oslonjen na volutu. Zgrada je naglašena prizemnom šestougaonom kulom. Njegove neoromaničke fasade su segmentirane dvosvjetlim prozorima i lezenama koji se ističu uz zidove blijede boje. Danas se u zgradi nalazi porodični centar sa igralištem, namenjen uglavnom predškolcima

Zmajski most, Zaninović, 1900/01

Zmajev most, ukrašen poznatim statuama zmajeva, najpoznatija je slika Ljubljane. Most je također potpuno jedinstvena kreacija. Smatra se izuzetnim tehničkim spomenikom i vrhunskom kreacijom secesijske arhitekture s početka 20. stoljeća. Izgrađen je između 1900. i 1901. godine i bio je prva prava armirano-betonska konstrukcija u gradu i jedan od prvih i ujedno najvećih mostova te vrste u Evropi u to vrijeme.

U trenutku otvaranja zvao se Jubilarni most Franca Josifa I, a umjesto statua zmajeva prvobitno su planirani krilati lavovi. Na nju je po prvi put u Sloveniji položen asfaltni premaz. Projekat mosta izradio je prof. Josef Melan, poznati projektant armiranobetonskih mostova i otac teorije statičkog proračuna velikih visećih mostova.

Art nouveau izgled mosta djelo je dalmatinskog arhitekte Jurija Zaninovića, inače učenika poznatog bečkog arhitekte Otta Wagnera. Prema Zaninovićevim planovima, izrađene su betonske obloge, balustrade, kao i kipovi zmajeva od bakarnog lima. Svjetiljke na ogradi mosta također su dio originalne dekoracije i prvobitno su bile na plin.

Zmajev most zamenio je stariji, drveni pod nazivom Mesarski most, koji je tu stajao od 1819. godine. Gradska opština se tada odlučila za moderan dizajn i armirano-betonsku konstrukciju mosta uglavnom radi uštede, jer je bio znatno jeftiniji. nego običniji kameni.

---

Beethovnova 2, Ciril Metod Koch, 1923

Office Building in secession style, designed by Ciril Metod Koch in 1923

Jadranska zavarovalna družba v Trstu, Beethovnova 4, Ciril Metod Koch, 1923

Zgrada ima kasnosecesijsko pročelje sa dva plitka oreha i posljednje je Kochovo djelo u Ljubljani. Cvjetni reljef ukrašava fasadne panele ispod prozorskih klupica na oba otvora, a ispod vijenca je dekorativni geometrijski uzorak. Simetrično pročelje u centru je naglašeno portalom sa polukružnim završetkom, a na krovu trokutastim potkrovljem. Sa obe strane ulaza je medaljon sa inicijalima firme koja je vlasnik zgrade: JZDT.

Hrvatska banka, Beethovnova 7/Cankarjeva 8, 1920

Ugaona zgrada ima kasnosecesijsku fasadu. Prizemlje i kat su vertikalno povezani kaneliranim pilastrima, a gornja dva kata ukrasom od biljnih grana i lišća. Dvije snažne horizontalne letvice dijele fasadu na tri horizontalna dijela, ugao je naglašen kupolom.

Peternelova kuća, Beethovnova 9, Gustav Tonnies, 1910/11

Trodijelna fasada je gotovo identična fasadi Župančičeve ulice broj 8. Centralni dio je uvučen od ulične linije, naglašen balkonima na prvom i drugom spratu, oslonjenim na stupove i zaključen zabatom u obliku slova koji sadrži trodijelni prozor. Površina fasade u prizemlju je ukrašena šahovskom šarom, izvedenom u gruboj i glatkoj žbuci, a gornji dio je ornamentiran geometrijskim motivima između prozora i na vijencu.

Filipov dvorac, Cankarjevo nabrežje 1/Stritarjeva 9, Leopold Theyer, 1896/97

Monumentalna građevina sa ugaonom kupolom naglašava ulaz u srednjovjekovni centar grada. Fasada, koja je dizajnirana u stilu njemačke neorenesanse, ukrašena je historicističkim biljnim motivima, među kojima se pojavljuju pojedinačni elementi secesije. Zgrada je bila poznata pred kraj prošlog veka po Mayerovoj kafani, koja je bila uređena u prizemlju zgrade, u tipičnom secesijskom stilu; danas se može vidjeti samo na starim fotografijama.

Pircova kuća, Cigaletova 5, 1905/06

Ugaona zgrada sa tipičnim ugaonim kupolom. Fasada, obrađena u dva tona zelene, ukrašena je wagnerijanskim dekorativnim elementima u zlatnoj boji, koji su koncentrisani na ugaonom otvoru, iznad prozora prvog sprata i ispod strehe.

Grobelnikova kuća, Ciril Metodov trg 1, Anton Wolf, 1899/1900

Ugaona zgrada sa ivicom koja se proteže od drugog kata do vrha kuće. Fasada je ukrašena kasnoistoricističkim i wagnerovskim motivima, koncentrisanim između prozora drugog sprata, na vijencu i na ugaonom otvoru.

Kmečka posojilnica, Dalmatinova 1/Slovenska 44, Ciril Metod Koch, 1906

Neorenesansna fasada obrađena je kombinacijom gipsa i lakih keramičkih pločica. Svijetla fasada ukrašena je tamnim cvjetnim vijencima ispod prozora drugog sprata, a prostori između prozora trećeg sprata i vijenca su ukrašeni geometrijskim ornamentima.

Smielowskog kuća, Dalmatinova 3, Robert Smielowski, 1903

Secesijska fasada je ukrašena geometrijskim šarama u kombinaciji bijele i žute žbuke i plavo-bijele glazirane keramičke pločice. Vrata sa rešetkama od kovanog gvožđa dizajnirana su u tipičnom secesijskom biljnom uzorku. Postavljena je u otvor za okrugla vrata nalik Olbrichu u bijeloj štukaturi u koju su umetnute plave kružne keramičke pločice. Na secesijskoj zgradi ističu se dvije karakteristike: plavo-bijela šahovnica po cijeloj širini fasade i naglašeni ulaz. Potonji je polukružnog oblika i ima nadstrešnicu koja strši prema ulici.

Tertnikovas kuća, Dalmatinova 9, Viljem Treo, 1910/11

Skromna secesijska fasada ima naglašen središnji dio sa polukružnim balkonima na prvom i drugom spratu i ukrašena je geometrijskim šarama oko prozora.

Dvorni trg 2, Gosposka 1

Neohistoricistička zgrada u kojoj je 1898. godine u prizemlju uređena secesijska kavana u nacionalnom stilu, po nacrtu Janeza Jagera. Djelovao je do 1932. godine. Njegov izgled sačuvan je samo na fotografijama.

Šentjakobsko župnišče, Gornji trg 18, Maks Fabiani, 1907/08

Fasada zgrade je tipičan primjer Fabianijevog takozvanog redukcionističkog stila. Dekoracija je svedena na stilizovane barokne motive ispod prozora. Centralna projekcija je završena trouglastim potkrovljem, glavni ulaz je postavljen u desnoj osi. Stepenište u obliku kružne armiranobetonske kule pokrivene konusnim krovom je pričvršćeno na dvorišnu stranu objekta.

Ilirska 28, Polz & Knoch, 1906/07

Ugaona zgrada sa otvorom iz kojeg izlazi balkon na drugu etažu, a na vrhu se završava kružnim, zvonolikim krovom. Ugao je dodatno naglašen sa dva zabata bočnih izbočina. Geometrijska dekoracija koncentrirana je u zaobljenim zabatima prozora na prvom spratu i na vijencu.

Kersnikova 5, Viljem Treo, 1902/03

Objekat ima sedmoosnu fasadu. Ulazni hol i stepenište postavljeni su u lijevoj osi. Tipični wagnerijanski dekorativni elementi naglašavaju portal i okružuju prozore gornjih etaža. Dekorativni geometrijski uzorci koncentrirani su na vrhu zgrade, ispod strehe.

Kersnikova 7, Viljem Treo, 1903/04

Fasada je artikulisana tipičnim secesijskim ovalnim ili zakrivljenim otvorima za vrata koja vode na balkone u središnjoj i bočnim osovinama prvog i drugog sprata, dodatno ukrašena wagnerovskim omamentalnim šarama (talasaste linije, kružnice i sl.).

Dekliška osnovna šola, Levstikov trg 1, I. Sbrizaj, 1897-1901

Monumentalnu građevinu izdvajaju čiste linije, jasna artikulacija fasadne površine i smanjena fasadna dekoracija. Horizontalne trake prozora razdvojene su plitkim letvicama koje se neprekidno kreću oko zgrade. Portal u središnjoj osi zgrade dodatno je istaknut uvrštavanjem gradskog grba na njegovu vrhu, a jedini ukras fasade je štukatura s biljnim motivima na uglovima glavne i bočne fasade, i stilizirane cvjetne vijence.

Levstikov trg 9/Stiška 1, Viljem Treo, 1899

Kasnoistoricistička zgrada je obnovljena nakon potresa, a fasada je ukrašena elementima secesionističke dekoracije.

Drofenigova kuća, Mestni trg 23, Karl Briinnler, 1914

Zgrada se može pohvaliti prvom modernom montažnom fasadom u Ljubljani, u potpunosti izrađenom od željeza i stakla. Zgrada se smatra jednim od najuspješnijih primjera integracije modernog stila u istorijsko gradsko tkivo.

Miklošičeva 6, Robert Smielowski, 1903/04

Jedini ukras wagnerijanske fasade su keramičke pločice u boji oko prozora.

Vzajemna posojilnica/Koteks Tobus, Miklošičeva 7, Ivan Ogrin, 1922

Kasnosecesijsko pročelje odlikuje se dekorativno obrađenim okvirima prozora i lajsnama koje dijele zgradu horizontalno na tri dijela. Ispod prozora prvog kata ili, nalaze se reljefi sa stiliziranim figuralnim motivima, zanimljivi i po ikonografiji (rog izobilja, bogataš i prosjak i dr.).

Poljanska cesta 14

Danas je samo još na vratima kovani ukraz u obliku cviječa

Katolička štampara, Kopitarjeva 6/Poljanski nasip 2, Alois Cantoni, 1907/08

Prva industrijska zgrada u Ljubljani sa armirano-betonskom krovnom konstrukcijom; inače je standardna cigla. Fasada je dizajnirana sa tipičnim wagnerijanskim ukrasnim motivima i strehama.

Ljubljanski dvor, Kolodvorska 11/Pražakova 15, Josip Costaperaria (Krick), 1922/25

Geometrijski ukras kasnosecesijske fasade koncentrisan je iznad prozora drugog sprata i na vijencu. Osim toga, maske ukrašavaju prozore prvog sprata u centralnoj projekciji, a reljefi ukrašavaju vijenac. Figuralni reljefi iznad glavnog portala i između prozora trećeg kata rad su kipara Lojzea Dolinara.

Prešernova 1, Gustav Toennies, 1902/03

Wagnerijanska fasada je dizajnirana sa tipičnim horizontalnim linijama, krugovima i obručima sa vrpcama na vrhu. Ulaz je naglašen orehlom koji se proteže od prvog kata do trećeg, gdje završava otvorenim balkonom.

Prešernova 3, Gustav Toennies, 1902/03

Objekat se projektovao i gradio istovremeno sa Prešernovom 1 i za istog naručioca. Ima sličnu wagnerijansku fasadu, portal je ukrašen biljnim motivima, kao i ugaoni balkon na drugom spratu. Strane fasade su naglašene lezenama koje vire iz glatkog maltera, sužavaju se prema vrhu i završavaju tornjevima iznad krova.

Prešernova 12, Robert Smielowski, 1904/05

Secesijska fasada je ukrašena tipičnim dekorativnim geometrijskim motivima od gipsa i metala, koji podsjećaju na Olbrichovu Friedmanovu kuću u Hinterbriihlu i primjere rukotvorina.

Prešernova 14, Robert Smielowski, 1903/04

Kuća ima sličnu fasadnu dekoraciju kao i susjedna kuća u Prešernovoj 12. Geometrijski dekorativni elementi koncentrisani su između prozora trećeg sprata. Portal je bogato dekorisan, nadsvjetlo iznad vrata opremljeno je rešetkom od kovanog željeza dizajniranom u secesijskom stilu.

Frischeva kuća, Prešernov trg 3, Filip Supančič, 1896/97

Ugaona zgrada sa erlenom na čijem se vrhu nalazi tornjić označava ulaz u Čopovu ulicu. Među kasnoistoricističkim ornamentima pročelja, koji su koncentrisani iznad prozora prvog kata, na vijencu ispod krova i na ugaonom perjaniku, javljaju se pojedinačni secesijski elementi.

Tretja deška osnovna šola, Prule 13, Ciril Metod Koch, 1910/11

Fasada je ukrašena tipičnim wagnerijanskim ukrasnim motivima, kao što su obruči, vijenci od lovora sa stiliziranim užadima i friz s ključnim uzorkom na lajsni, koji se proteže oko zgrade iznad prizemlja.

Hotel Bellevue, Pod gozdom 12, Alojz Zajc, 1909

Hotelska zgrada sa velikom terasom koja gleda prema gradu, te pripadajući muzički paviljon, nalaze se na padini Šišenskog hriba. Fasada hotela i paviljon su ukrašeni secesijskim elementima (prozorske ograde, kovane ograde terase, balkona i paviljona, kandelabri na terasi sa lampama od graviranog stakla). Hotel je spaljen i srušen

Hotel Tivoli (Švicarija), Pod turnom 4, Ciril Metod Koch, 1908/09

Zgrada secesije projektovana u nacionalnom stilu imitira elemente narodne arhitekture Gorenjske. Prvobitna funkcija hotela je napuštena nakon Drugog svjetskog rata; danas u njoj žive ateljei nekih umetnika.

Resljeva 7, Filip Supančič, 1900/91

Fasada je ukrašena pilastrima koji vertikalno povezuju gornja dva kata iznad rustikovanog prizemlja. Vagnerijanska ornamentika koncentrirana je između prozora prvog kata ili i na vijencu ispod krova.

Blok željezničara, Resljeva 35, Josip Costaperaria, 1920/21

The portal, decorated with a mask of Mercury with bolts of lightning set on the rounded pediment, is the principal accent of the symmetricallate-Secession facade. The upper floor is designed as a blind arcade into which the windows are set. On the left and right edges of the facade are the dates of the construction of the building (1920 and 1921).

Rimska 20-22, Filip Supančič, 1899/1900

Kasnoistoricistička fasada sa secesijskim motivima (medaljoni, lišće i vrpce ispod strehe) podsjeća na fasadu zgrade na Vaclavskom trgu u Pragu koju je izradio arhitekta Jan Katera.

Nemška hiša, Slovenska 11/Gradišče 6-8, Ernest Schafer, 1913/14

The group of apartment houses of the Carniolan Savings Bank was designed in the style of Viennese Secession. The richly articulated facades (oriels, balconies, Joggias) are decorated with geometric patterns composed of ceramic tiles below the crown moulding. The only figural decorations on all three fapdes, are ceramic statues with bouquets, bows or garlands, magnified copies of the statuettes by the famous workshop of Viennaer Keramik, and were probably made in Vienna.

Kolinska tvornica, Šmartinska 30, Kfička, 1909/10

Veliki tvornički kompleks nalazi se između Šmartinske ceste i željezničke pruge. Dinamična, asimetrična secesijska fasada okrenuta je prema Šmartinskoj cesti i izvorno je artikulirana tamnim lezenama na svijetloj pozadini i raznolikim zabatima. Glavno pročelje okrenuto prema željezničkoj pruzi naglašeno je osmougaonom kulom, koja je prvobitno imala zvonoliki krov. Izuzetno lijep, djelomično očuvan tvornički dimnjak osmougaone je osnove.

Vila, Šubičeva 10, Robert Smielowsky, 1906/07

Jedna od rijetkih obiteljskih vila na rubu parka Tivoli sa secesijskom fasadom. Dekorativni motivi koncentrirani su na okvire prozora, vrata i natkrivene verande.

Hribarova kuća, Tavčarjeva 2, Slovenska 46, Max Fabiani, 1902/03

Sudeći sa formalnog aspekta, ovo je jedno od najasketskijih Fabijanijevih djela. Dizajniran je prema klasičnim antičkim proporcijama, sa kockom kao osnovnim modulom, koji se naizmjenično sa polukubom u prizemlju. Očigledno geometrijski čista fasada podijeljena je kvadratima koji kao reljefi vire iz pozadine, izvedeni u gruboj i finoj žbuci. Ornamenti su ograničeni na uske pojaseve iznad prozora, koji uključuju male antičke lavlje glave. Fasada okrenuta prema Slovenskoj cesti je tri puta valovita sa tri plitke osi prozora, koji se protežu od prvog kata do gornjeg kata.

Vodnikova kuća, Tavčarjeva 4, Ciril Metod Koch, 1902/03

Jednostavno dizajnirana fasada ukrašena je valovitim linijama koje su urezane u žbuku iznad prozora drugog sprata i prelaze s kraja na kraj. Stilizovani karanfil se prvi put koristi kao ukrasni motiv na fasadi.

Tavčarjeva 10, Filip Supančič, 1907

Oslikani friz u boji ukrašava vijenac ispod Wagnerijanove strehe. Centralnom osovinom objekta dominira monumentalni portal sa polukružnim prozorom-ružicom iznad vrata.

Tavčarjeva 11, 1903

Moderna secesijska fasada obrađena je u živim bojama. Vijenac je ukrašen slikanim ornamentom koji predstavlja rascvjetale ruže među zelenim lišćem sa strane i suncokrete u sredini, u kojem su postavljena tri medaljona sa ženskim poprsjima.

Tavčarjeva 13, Valentin Accetto, 1904

Wagnerijanska fasada je obrađena u dvije boje. Podijeljen je pilastrima koji sežu od prizemlja do vrha objekta na tri okomita dijela. Geometrijska dekoracija koja je raspoređena oko prozora koncentriše se prema vrhu fasade gdje je kombinovana sa vijencem intenzivnog boja ispod strehe. Ulazna vrata su ukrašena metalnom rešetkom sa floralnim motivima.

Tavčarjeva 15, 1906

Fasada je petoosna sa ivicom u sredini koja je završena krovom u obliku lukovice. Vagnerijanska dekoracija koncentrirana je na ivici, oko prozora i ispod strehe.

Kmečka posojilnica, Trdinova 2 & 8, Ciril Metod Koch, 1906/07.

Dvije ugaone zgrade su identične i imaju identične dekorativne fasade tretirane intenzivnim bojama. Cvjetni motivi ukrašavaju prozore prvog kata, bordure od zeleno-plavih glaziranih pločica okružuju prozore na drugom, a motiv šahovske ploče uljepšava vijenac ispod strehe.

Karol Pollak tvornica kože (Rog), Trubarjeva 72, Josip Jakutsch, 1900-17

Prva industrijska zgrada u Ljubljani, u potpunosti izgrađena od armiranog betona; Na fasadi je vidljiva struktura karakterističnih vertikalnih i horizontalnih betonskih karika. Ovdje je prvi put u Ljubljani korišten konstrukcijski sistem francuskog inženjera Francoisa Hennebiquea. Zgrada je izuzetna po monumentalnom eksterijeru, ali i po svojoj unutrašnjosti koja predstavlja jedinstvenu prostornu strukturu bez međunosača, jedinstvenu po svojim dimenzijama. Fasadni stupovi podsjećaju na neokubističke češke primjere.

Osnovna šola Vič, Tržaška 74, Jan Bednar, 1911

Glavni ulaz u zgradu izgrađen na simetričnoj osnovi i naglašen centralnom projekcijom okrenut je prema Tržaškoj cesti. Fasada je ukrašena floralnim motivima iznad glavnog ulaza i iznad prozora iznad njega na prvom spratu. Na tavanu je natpis Izobrazbi 1 To the Education/, a na dvije bočne fasade su natpisi u tipičnim secesijskim okvirima, koji obuhvataju imena dvojice značajnih slovenačkih školskih radnika: na južnoj fasadi je ime Franca Močnika, na sjevernoj od Andrej Praprotnik.

Ulica Janez Pavel II 8, Filip Supančič, 1905

Porodična vila u vrtu, bogate arhitektonske artikulacije.

Ulica Janez Pavel II 12-14, Gustav Tonnies, 1904/05

Skromna secesijska fasada ukrašena je geometrijskim šarama u gipsu.

Ulica Stare pravde 5, Valentin Accetto, 1904

Jednostavna fasada sa skromnim biljnim ukrasom iznad dvosvjetlećeg prozora u potkrovlju bočne projekcije.

Ulica Stare pravde 9, 1905

Jednostavna fasada horizontalno je podijeljena lajsnom obojene zlatne boje, između prizemlja i sprata i vijencem, također obojenim zlatom, sa donje strane upotpunjen nizom zlatnih štukatura.

Villa Elsa, Ulica talcev 2, Filip Supančič, 1909

Dvostambena vila, čiji vanjski dizajn imitira primjere narodne arhitekture u drvenom zabatu i balkonu na drugom, mansardi, katu. Horizontalni hod između prizemlja i kata ukrašen je geometrijskim uzorkom sastavljenim od kvadrata; portal i ograde su ukrašeni metalnom konstrukcijom sa stiliziranim biljnim motivima.

Veselova 13, Filip Supančič, 1908

Arhitektonska artikulacija objekta je prilično bogata: centralni izbočina, perla i tornjić, lođe, balkoni itd. i obilna moderna dekoracija oko prozora prvog i drugog sprata i na ogradama balkona.

Villa Madelaine, Veselova 17, Anton Wolf, 1902

Neoklasicistička vila izvorno je bila ukrašena modernim secesijskim šarama na ogradama balkona, na vijencu i na tavanima iznad bočnih prozora. Nakon adaptacije 1910. za novog vlasnika K. Trillera, fasada je zadržala samo nekoliko secesijskih ukrasnih elemenata na pilastrima između prozora gornjeg kata.

Dolenčeva kuća, Wolfova 10, Jakob Accetto, 1897/98

Tip apartmanske kuće sa dva paralelna krila koja zatvara usko dvorište. Kasnoistoricistička mast;ada sa elementima secesije, od kojih se najviše ističe rešetka od kovanog gvožđa iznad ulaznih vrata vozila.

Anatomski inštitut, Zaloška 2, Ivan Vurnik, 1919/20

Jednostavna mast;ade, okomito podijeljena stupovima trokutastog tlocrta; između njih su postavljeni prozori, a zid je ornamentiran cik-cak šarom, podsjećajući na motive češke neokubističke arhitekture.

Župančičeva 7, Gustav Tonnies, 1910/11

Fasada je obrađena u dvije boje, u svijetlom i tamnom malteru. Središnji dio je naglašen blago izbočenim orelom koji seže od prvog do trećeg sprata. Geometrijska dekoracija koncentrirana je iznad prozora i postaje gušća na zabatu.

Župančičeva 8, Gustav Tonnies, 1910/11

Fasada je dizajnirana na sličan način kao i fasada zgrade Huga Peternela u Beethovnovoj ulici 9. Razlikuje se samo po obliku središnjeg dijela koji je spojen s balkonima poduprtim nosačima i po dekorativnim detaljima.

Jekarski/Razorčev most) 1903

Istočna željezna konstrukcija prekrivena je željeznim pločama ukrašenim florom od kovanog željeza! motivi. Gvozdena ograda je ukrašena stilizovanim cvećem postavljenim na gvozdene šipke zakrivljene u secesijskim linijama.

Source: List of Secession buildings in Ljubljana